Heel wat werken in Speculatief werden genomineerd voor bepaalde Awards. Velen werden uiteindelijk zelfs bekroond met diezelfde prijzen. Maar wat zijn die prijzen? Waarvoor staan ze? Wat betekenen ze? In dit artikel hoop ik wat duidelijkheid te scheppen over de voornaamste literaire prijzen in het Engelstalige speculatieve landschap.
Fictie-prijzen
Er zijn heel wat verschillende prijzen specifiek voor fictieve werken. De voornaamste drie zijn de Hugo Award, de Nebula Award, en de Locus Award. Dit zijn de drie meest gerespecteerde prijzen, en ze vervullen alle drie een lichtjes verschillende functie.
Minder bekend maar daarom zeker niet minder belangrijk is de World Fantasy Award.
Hugo Award
De Hugo Award is de oudste en meest populaire literaire prijs in de SFF-wereld. De prijs werd voor het eerst uitgegeven in 1953 en is vernoemd naar Hugo Gernsback, de redacteur van het science-fiction magazine Amazing Stories, dat een hele grote invloed had op het genre.
De prijs heeft heel wat verschillende categorieën, maar de prijzen die vooral betrekking hebben op Speculatief zijn de volgende: beste kortverhaal, beste novelette en beste novelle. In principe komen zowel science-fiction als fantasy werken in aanmerking, maar historisch heeft de Hugo Award altijd een voorkeur gehad voor science-fiction verhalen.
De winnaar wordt bepaald door de World Science Fiction Society. Men wordt ‘lid’ van deze organisatie door naar de Worldcon van dat jaar te gaan (de belangrijkste en grootste conventie voor fans van literaire SFF). In de praktijk betekent dit dat het echt een ‘fan’ award is- winnaars van de Hugo Award zijn meestal de werken die op dit moment het meest gelezen worden in het genre.
Nebula Award
De Nebula Award is iets nieuwer en wordt uitgegeven sinds 1966. In tegenstelling tot een popular vote wordt de prijs hier bepaald door de leden van de Science Fiction and Fantasy Writers of America (SFWA), d.w.z. dat deze prijs voornamelijk bepaald wordt door schrijvers en mensen uit het wereldje. De prijs kan hierdoor het best vergeleken worden met de Academy Awards in de filmwereld.
De Nebula Awards hebben een minder grote preferentie voor science-fiction, hoewel die ook hier gedeeltelijk te vinden is. De Nebulas hebben dezelfde relevante categorieën voor Speculatief als de Hugos. Sommige mensen vinden dat de Nebula Award een meer literair oordeel heeft, terwijl de Hugos vooral een barometer is van populariteit bij lezers.
Locus Award
De derde en jongste van de grote drie werd opgericht in 1971 en wordt bepaald door lezers van de sci-fi en fantasy magazine Locus, een maandelijks industrie blad met het laatste nieuws, ontwikkelingen, recensies, en andere non-fictie omtrent de SFF-wereld. Hoewel de prijs oorspronkelijk bedoeld was als suggesties voor de Hugo Award is de Locus op zich een prestigieuze prijs geworden. Interessant in de niet-Speculatief gerelateerde categorieen is dat ze een specifieke distinctie maken voor beste fantasy, science fiction en horror boek, terwijl dit bij de Hugos en Nebulas simpelweg één prijs (beste boek) is.
De volgende prijzen is iets minder bekend maar daarom zeker niet minder geldig.
World Fantasy Award
De World Fantasy Award werd eerst uitgegeven in 1975 en is altijd een belangrijke prijs geweest in de SFF-wereld juist omdat de andere prijzen, die zogenaamd alle speculatieve genres in overweging nemen, vaak de focus leggen op science-fiction. Met de World Fantasy Award was er eindelijk een prijs die specifiek werken in het fantasy-genre bekroond.
De World Fantasy Award maakt geen onderscheid tussen kortverhalen en novelettes, dus zijn er maar twee relevante categorieën voor Speculatief: beste korte fictie en beste novelle.
Het interessante aan de World Fantasy Award is dat dit, in tegenstelling tot de Hugo, Nebula en Locus award, geen prijs is die uitgegeven wordt door een grote groep, door inzendingen, of door te stemmen. In plaats daarvan worden de winnaars bepaald door een jury die elk jaar verandert. Hierdoor gebeurd het vaak dat heel wat minder bekende werken prijzen binnenhalen. De World Fantasy Award biedt een waardig alternatief aan de andere grote prijzen in SFF.
Opmerkingen
Enkele andere zaken zijn belangrijk om te vermelden bij deze prijzen. Ze zijn allemaal van Amerikaanse aard, wat vanzelf betekent dat vooral Amerikaanse auteurs en verhalen genomineerd worden. Logisch voor ons omdat Speculatief internationale fictie vertaald, maar het is belangrijk om te onthouden dat deze prijzen geen representatief beeld scheppen van globale SFF, maar slechts de Amerikaanse en soms Britse wereld.
Ook het vermelden waard is hoe deze prijzen doorheen de jaren sterk veranderd zijn. Vroeger was er een veel grotere focus op science fiction, terwijl fantasy nu vaak ook prijzen binnenhaalt. Vooral opvallend is hoe diverser de prijzen geworden zijn. Door o.a. het internet en de globalisering van SFF is er tegenwoordig veel meer variatie in de nominaties dan vroeger. Wat vooral opvalt is dat deze prijzen vroeger gedomineerd werden door Amerikaanse witte heteromannen, terwijl we in de laatste tien jaar een totale ommezwaai gezien hebben- vandaag de dag winnen vrouwen de meeste prijzen, en heel wat prijswinnaars zijn personen van kleur en/of queer.
Poëzie prijzen
De wereld van speculatieve poëzie is zeer klein en kent daarom ook maar één instantie die prijzen uitgeeft. De Science Fiction & Fantasy Poetry Association (SFPA) heeft de volgende jaarlijkse prijzen:
Rhysling Award
De belangrijkste prijs op het vlak van poëzie voor ons magazine. Sinds 1978 wordt deze prijs toegekend aan het beste science fiction, fantasy of horror gedicht van het jaar. Er zijn twee categorieën, Beste Lange Gedicht (50 regels of meer) en Beste Korte Gedicht (49 regels of minder).
In tegenstelling tot de meeste literaire prijzen werd deze niet vernoemd naar de oprichter van de prijs, noch het onderwerp, noch een belangrijke persoon in het gebied- de Rhyslings werden vernoemd naar een personage in een science fiction verhaal, de blinde dichter uit het kortverhaal The Green Hills of Earth van Robert A. Heinlein.
De nominaties worden elk jaar bepaald door leden van de SFPA. Elk lid mag één nominatie maken per categorie. Deze werken worden hierna verzameld in de jaarlijkse Rhysling Anthology, waaruit uiteindelijk de twee winnaars gekozen worden.
Dwarf Star Award
De Dwarf Stars Award is een jaarlijkse prijs van de SFPA voor het beste sci-fi, fantasy of horror gedicht van 10 regels of minder. Deze prijs werd speciaal opgericht omdat prijzen van 10 regels of minder meestal gemist worden bij de Rhysling Award. In de geschiedenis van de Rhysling Award werden er heel weinig gedichten van 10 regels of minder genomineerd, en geen enkele slaagde er ooit in om te winnen. Het is niet ongewoon om in poëzietijdschriften fantastische scifaiku (sci-fi haiku) en andere korte speculatieve gedichten te vinden. De Dwarf Stars willen deze uitmuntendheid in dit zeer gespecialiseerde gebied erkennen.
In tegenstelling tot de Rhysling Anthology is er hier sprake van een jury by de selectie van de gedichten. Alle leden van de SFPA mogen hierna wel stemmen op hun favoriete gedicht.
Goran Lowie
Goran Lowie is een ace/aro leerkracht Niet-Confessionele Zedenleer in het plattelandse Diksmuide. In zijn verwoede pogingen om aan zijn halfdode geboortedorp te ontsnappen is hij uiteindelijk bij speculatieve fictie en gedichten beland. Hij betreurde het gebrek aan aandacht voor de internationale speculatieve kunsten in de lage landen zodanig dat hij besloot om dit magazine op te richten.
Zijn echte obsessie met het genre begon met de overgelijkbare werken van Ursula K. Le Guin, en zijn hart bleef daar voor eeuwig. Andere favoriete auteurs zijn o.a. Patricia A. McKillip, Mary Soon Lee, John Wiswell, Robert Silverberg en Italo Calvino. Je kan hem vinden op Twitter @GoranLowie, waar hij vooral in het Engels tweet over vanalles en nog wat, maar vooral eigenlijk dingen die niet het tweeten waard zijn.
Be First to Comment